Το πλήρες του όνομα, Ludwig Josef Johann Wittgenstein. Γεννήθηκε στην Βιέννη τον Απρίλιο του 1889 – το τελευταίο από εννιά παιδιά της οικογενείας του. Μιας Εβραϊκής οικογένειας εύπορης μεν, με κάπως βαρύ ιστορικό όμως. Τρία από τα αδέρφια του είχαν αυτοκτονήσει.
Η οικογένειά του αγαπούσε πολύ την μουσική. Ονόματα όπως ο Μπραμς και ο Βάλτερ ήταν θαμώνες των σαλονιών της οικογένειας Βίτγκενσταϊν. Ο ίδιος πήρε εκπαίδευση ιδιωτικά έως τα 14 χρόνια του, μέχρι που γράφτηκε στο σχολείο του Λιντζ.
Από μικρός έδειξε ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Το 1906 πήγε στο Βερολίνο για να συνεχίσει τις σπουδές του στη μηχανολογία και δύο χρόνια αργότερα γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ για να κάνει διδακτορικό στην επιστήμη του. Ωστόσο, καταλάβαινε ότι δεν ήταν αυτό που πραγματικά τον ενδιέφερε. Αυτό του έγινε πιο φανερό όταν αργότερα στο Καίμπριτζ θα γνωρίσει τον Μπέρτραντ Ράσελ, την μεγαλύτερη φυσιογνωμία στον χώρο της μαθηματικής λογικής και φιλόσοφο.
Ο Ράσελ, καθόλου γενναιόδωρος στα λόγια είχε πεί για τον Βίτγκενστάιν «Το μυαλό του έπαιρνε φωτιά και διείσδυε στα άδυτα της διανόησης με τρόπο εκθαμβωτικό. Πολύ σύντομα ήξερε όσα είχα να του διδάξω».
Τον Νοέμβριο του 1912, ο αγαπημένος του συμμαθητής και ήδη καθηγητής John Maynard Keynes, τον πρότεινε και έτσι εξελέγη ως μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας του Καίμπριτζ, μιας ελίτ κοινότητας της εποχής που είχε την επωνυμία «Οι Απόστολοι», και δεν ήταν λίγοι όσοι αντιλαμβάνονταν ότι πέραν των εκλεκτών μυαλών που την αποτελούσαν, υπήρχε μία αύρα ομο-ερωτισμού. Ο βιογράφος του William W. Bartley, βέβαια μαρτυρεί ότι ο Βίτγκενσταϊν ένοιωθε κάπως άβολα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα, μάλλον διότι η συντηρητική Αυστριακή καταγωγή του τον κρατούσε σε απόσταση, ίσως βέβαια και ο μοναχικός, ασκητικός του χαρακτήρας. Σύντομα θα σταματήσει να συμμετέχει στις συναντήσεις των «Αποστόλων».
Μια αλήθεια ακόμη ήταν, ότι η ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα του Καίμπριτζ τον απωθούσε. Δεν θα αργούσε να συνειδητοποιήσει ότι οι συνάδελφοί του το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονταν ήταν ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, χωρίς όμως να έχουν να προτείνουν τίποτε πρωτότυπο στον χώρο των ιδεών – τους έβρισκε κενούς, «νεκρούς».
Δεν θα αντέξει για πολύ και σύντομα θα το σκάσει για την Νορβηγία, στο Skjolden. Εκεί θα περάσει μια περίοδο απομόνωσης που ήταν ιδιαίτερα παραγωγική γι’ αυτόν. Θα αφιερωθεί στην μαθηματική λογική και στην γλώσσα και θα αναπτύξει τις ιδέες που θα είναι η βάση για το μεγάλο του έργο Tractatus Logico-Philosophicus.
Εν τω μεταξύ, το 1914, με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιστρέφει στην Βιέννη και κατατάσσεται στον Αυστριακό Στρατό. Η μονάδα του θα σταλεί στην Βόρειο Ιταλία, όπου θα αιχμαλωτιστεί από τους Ιταλούς. Είχε πάρει μαζί την εργασία του και τελικά οι δεσμοφύλακές του, τού επιτρέπουν να στείλει την δουλειά του στον Μπέτραντ Ράσελ στην Βρετανία.
Ο ίδιος όμως έβρισκε όλα αυτά μάταια, και πρωτού αιχμαλωτιστεί, είχε προσπαθήσει αρκετές φορές να βρεθεί στο πεδίο βολής των Ιταλών για να αυτοκτονήσει. Απέτυχε όμως, και μάλιστα η πράξη του αυτή θεωρήθηκε γενναία και τιμήθηκε για λόγους «ανδρείας».
Μετά τον πόλεμο βρίσκεται κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας την οποία αποποιείται. Θεωρεί ότι μπορεί να αφοσιωθεί στην δουλειά του εργαζόμενος ως δάσκαλος δημοτικού σε μια επαρχιακή πόλη της Αυστρίας όπου οι ρυθμοί νοιώθει ότι του ταιριάζουν. Δεν τα καταφέρνει όμως και αποπειράται ξανά να αυτοκτονήσει. Μακριά από την επαρχία επιστρέφει στην Βιέννη και εργάζεται περιστασιακά ως βοηθός κηπουρού και αρχιτέκτονας. Καταφέρνει όμως να αφοσιωθεί στη δουλειά του και να ολοκληρώσει εκεί το Tractatus Logico-Philosophicus, το οποίο το υποβάλλει στο Καίμπριτζ ως διδακτορική διατριβή.
Ωστόσο, πιο πριν, είχε δημοσιεύσει μέρος της στα Γερμανικά το 1921 (κάποια άρθρα) με τον τίτλο Logisch-philosophische Abhandlung και κάποια αργότερα το 1922 στα αγγλικά. Αυτά είναι τα μόνα που θα δημοσιευτούν μέχρι που να πεθάνει το 1951.
Τα κύρια θέματα που πραγματεύεται είναι η λογική δομή της σκέψης και των προτάσεων, η φύση των λογικών συνεπαγωγών – ιδιαίτερη θέση έχουν τα όρια της σκέψης και της γλώσσας – επίσης ιδιαίτερη θέση έχει ο ορισμός της «ηθικής αλήθειας» και το εκφράσιμό της ή μή. Τον προβληματίζει το αν κάποιες αλήθειες μπορούν να εκφραστούν ή απλά να σκιαγραφηθούν. Συγκρίνεται δέ η γλώσσα με την γεωμετρία; - και τα δύο σκοπό έχουν να σχηματίσουν μία εικόνα της πραγματικότητας. Για εκείνον τα πάντα είναι σύμβολα που εξαρτούν μια συνάρτηση αλήθειας.
Καταλήγει: “Για όσα δεν μπορεί να μιλά κανείς θα πρέπει να σωπαίνει.”
Μετά την δημοσιεύση του διδακτορικού του αποδέχεται τη θέση του συνεργαζόμενου ερευνητή στο Trinity College. Είναι η ίδια περίοδος που θα βρεθεί κοντά συναισθηματικά και ερωτικά με τον φιλόσοφο Frank Ramsey, τον οποίο όμως θα χάσει σύντομα σε ηλικία μόλις 26 ετών.
Το 1938 ο Βίτγκενσταϊν γίνεται επίσημα Βρετανός πολίτης. Κρατά έδρα στο Καίμπριτζ, δίνει διαλέξεις στην λογική, τη γλώσσα και την φιλοσοφία των μαθηματικών, μέχρι το 1947 που παραιτείται και απομονώνεται στην Ιρλανδία για να επιστρέψει στην έρευνά του και να δουλέψει σε μια δεύτερη πραγματεία. Όλες του οι διαλέξεις ήταν πάντα χωρίς σημειώσεις: «η γλώσσα πρέπει να είναι φρέσκια», έλεγε.
Δύο χρόνια αργότερα θα διαγνωστεί με καρκίνο και δεν στεναχωρήθηκε καθόλου μ’ αυτό. Συνέχισε να γράφει μέχρι και τον θάνατό του το 1951.
-----------------------------------------------------------
[χρησιμοιποίησα το βιβλίο του William W. Bartley, Wittgenstein, άρθρο της Αντιγόνης Δήμα στο Βήμα, εδώ την ον-λάιν βιβλιοθήκη wikipedia και το glbtq.com.]
Τετάρτη 10 Ιουνίου 2009
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
12 σχόλια:
Για να μην το παίζω οτι τα ξέρω όλα, τον Βίτγκενστάιν τον έμαθα πριν λίγους μήνες, από το Logicomix. Μου φαίνεται πάντως οτι, μαζί με τον Ράσελ και τους άλλους σύγχρονούς τους, είναι από τους τελευταίους μιας γενιάς μαθηματικών που η δουλειά τους ήταν πιο κοντά στη φιλοσοφία παρά στην τεχνολογία- κάτι που άλλαξε ραγδαία και δραματικά με τη δουλειά της επόμενης γενιάς, του Άλαν Τούρινγκ και του Τζων Φον Νόυμαν. Για μένα αυτή ήταν μια ευεργετική αλλαγή. Οι "φιλόσοφοι-μαθηματικοί" μπορεί να μην κατάφεραν να απαντήσουν τα μεγάλα ερωτήματα της ύπαρξης, θέσαν όμως τις βάσεις για τη μεγαλύτερη επανάσταση του 20ου αιώνα: αυτήν της πληροφορικής.
Έχω την εντύπωση πάντως οτι ο Βίτγκενστάιν ήταν μεγάλη ψωνάρα :)
(btw, κάποια στιγμή, θέλω να κάνω ένα ποστ για τον Τούριγνκ. Αν δεν προλάβεις εσύ :)
Οι Wittgenstein ήταν όντως πολύ μουσική οικογένεια! Ο Paul Wittgenstein (αδερφός του Ludwig) ήταν ο πιανίστας για τον οποίο έγραψε ο Ravel το "κοντσέρτο για πιάνο για αριστερό χέρι" (επειδή o Paul Wittgenstein έχασε το δεξί του χέρι στον Α'Π.Π.). βλ. και εδώ.
Stassa, δεν θα έλεγα ότι ήταν ο τελευταίος. Ένας ακόμη που ζεί ακόμη -έχει αποσυρθεί εδω και χρόνια από την έρευνα- είναι ο Alexander Grothendieck επίσης μεγάλη μορφή των Μαθηματικών με βαθύ φιλοσοφικό υπόβαθρο και επίσης ομοφυλόφιλος. Θα είναι αφού τελειώσω με τον Wittgenstein, από τους επόμενους που θα ασχοληθώ.
Έπίσης θα έλεγα ότι είναι μάλλον λάθος να συνδέουμε άμεσα τα Μαθηματικά, ως επιστήμη, με την τεχνολογία. Έχουν σχέση βέβαια με την τεχνολογία αφού τα αποτελέσματα έχουν χρήση στην καθημερινή μας ζωή, αλλά ως επιστήμη είναι καθαρά θεωρητική και θα συμπλήρωνα ότι τα μεγάλα θεωρητικά ερωτήματα των Μαθηματικών ακόμη δεν έχουν απαντηθεί - παραμένουν ανοικτά στο πεδίο της έρευνας (ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την φύση ας πούμε των πρώτων αριθμών και που αν λυθούν αυτά, εκεί θα έχουμε τεράστια επίδραση στο πεδίο της πληροφορικής, που ανέφερες, αλλά και της φυσικής ακόμη περισσότερη).
Χαχα, μάλλον ήταν ψωνάρα όπως βέβαια και πολλοί που το IQ τους ξεπερνούσε τον μέσο όρο :-)
Με τον Τιούρινγκ δεν είχα κατά νού να ασχοληθώ και περιμένω επομένως εναγωνίως το δικό σου ποστ!
Σωστά Really Nothing :-)
Περιγράφεται μάλιστα ότι είχαν στα σαλόνια τους, επτά πιάνα με ουρά όπου παρέλαυναν τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής.
Φίλος της οικογένειας επίσης ήταν και ο Μάλερ, ενώ ο Μπραμς είχε κάνει μαθήματα πιάνου στις δύο νεαρότερες αδερφές του.
Για τον ίδιο θα κάνω ξεχωριστό ποστ - την σχέση του με τις τέχνες (μουσική, γλυπτική, ζωγραφική).
εγώ κρατάω αυτό που μ΄αρέσει...
"αν κάποιες αλήθειες μπορούν να εκφραστούν ή απλά να σκιαγραφηθούν"...
στα μαθηματικά και τη φιλοσοφία δεν ευτύχισα. ίσως λόγω διαφορετικής εγκεφαλικότητας ή γιατί στις επιστήμες αυτές απουσιάζουν συχνά όσοι πραγματικά και με τα κατάλληλα απλά παραδείγματα μπορούν να τα κάνουν κατανοητά (ακόμα και αγαπητά) σε κάποιους που δεν έχουν την έφεση [πάλι αυτή η κακιά λέξη].
στο λέω γιατί μέσω ενός καλού καθηγητή έτυχε στο γυμνάσιο να πάρω στα μαθηματικά 19, κάτι που δεν επαναλήφθηκε με άλλον καθηγητή στην επόμενη τάξη.
όποτε ναι, στέκομαι θετικά προσκείμενος στο logicomix...(αν θυμάσαι μια κουβέντα που κάναμε παλιότερα)
μου αρέσουν πολύ οι βιογραφίες, όπως του Τσάτουιν...αυτό το τούβλο το είχα διαβάσει μέσα σε τρεις μέρες κάποια μελαγχολικά χριστούγεννα...
απλά, κάτι τέτοιες εξιστορήσεις με βάζουν σε πειρασμό να σκεφτώ κάτι κατά πολύ απλοϊκό: πολλοί σπουδαίοι άντρες, όπως και ο τούριγκ που προανέφερε η στάσσα ( αλλά και σαφώς και γυναίκες) υπήρξαν ομοφυλόφιλοι. όποτε σε πιο βαθμό η εγκεφαλική τους ιδιαιτερότητα είχε συνάρτηση με την ερωτική τους ιδιαιτερότητα;
αν και είμαι σίγουρος, μαθηματικέ μου, πως θα μπορούσες να σχεδιάσεις μια καλύτερη φιλοσοφική εξίσωση από την προσπάθεια που μόλις έκανα.
:)
Tifoeus, έχεις απόλυτο δίκιο Φιλανδέ μου :-)
Τα μαθηματικά θα πρέπει να σου πώ ότι δεν ήταν η επιλογή μου ως μαθητής. Ήμουν πολύ καλός βέβαια, αλλά η φυσική μου άρεσε περισσότερο. Από σπόντα θα έλεγα ότι μπήκα μαθηματικός. Και τα τρία πρώτα χρόνια των σπουδών μου ήταν μάλλον βαρετά. Την πραγματική ομορφιά των Μαθηματικών, την ανακάλυψα έναν χρόνο πριν πάρω το πτυχίο μου, όταν κατάλαβα ότι τα Μαθηματικά είναι πράγματι πολύ κοντά στην Φιλοσοφία στην αρχή της ανθρώπινης σκέψης, και αυτό το οφείλω στον Καθηγητή μου που με ανέλαβε στην συνέχεια όταν προχώρησα στο μεταπτυχιακό μου. Έναν άνθρωπο με πολύ φωτεινό μυαλό που του οφείλω πολλά - ευτυχώς πάντα υπάρχουν φωτεινά μυαλά.
Στα χρόνια που ασχολήθηκα με την εκπαίδευση, ήταν μια μεγάλη απογοήτευση βέβαια. Γιατί όταν τα παιδιά μου έλεγαν ότι όλα αυτά ήταν βαρετά, ήμουν αναγκασμένος να συμφωνήσω μαζί τους. Τα περισσότερα που διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, είναι απολύτως βαρετά και άνευ ουσίας (από τα εκπαιδευτικά συστήματα που έχω γνωρίσει τουλάχιστον, το γερμανικό είναι το καλύτερο). Ούτε κατά ελάχιστο δεν βρίσκονται στο πραγματικό πνεύμα της επιστήμης. Γιατί βέβαια Μαθηματικά δεν είναι κάποιες εξισώσεις που σε λίγο θα τις ξεχάσεις.
Φυσικά και είναι αρκετοί μεγάλοι επιστήμονες που ήταν ομοφυλόφιλοι. Δεν μπορώ να φτιάξω κάποια εξίσωση, το ερώτημά σου όμως παραμένει ανοικτό και έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Στο μέλλον πάντως έχω κατά νού να αναφερθώ σε κάποιους ακόμη Μαθηματικούς που συνέβαλλαν σημαντικά στην εξέλιξη της σκέψης και που ήταν ομοφυλόφιλοι. Ένας ακόμη που έχω αναφερθεί στο παρελθόν ήταν ο Ραμανούγιαν - αν δεν το θυμάσαι, εδώ.
Πάντως για να συμπληρώσω κάτι, σκέφτομαι τώρα για προσωπικότητες που ήταν πραγματικά ιδιοφυίες, παράδειγμα ο Ζενέ, που ξέφευγαν πραγματικά από την νόρμα σε κάθε επίπεδο, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εξίσωση που ζητάς. Υπάρχει πάντα κάτι το ιδιαίτερο...
Επίσης, υπάρχει μια συζήτηση τα τελευταία χρόνια γύρω από το έργο κάποιων προσωπικοτήτων, που γνωρίζουμε από τα έως τώρα ότι ήταν ετεροφυλόφιλοι, αν τελικά ήταν ομοφυλόφιλοι, ή αμφιφυλόφιλοι, όχι με βάση μαρτυρίες, αλλά με βάση το ίδιο τους το έργο. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο Κάφκα, που υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι ότι στο έργο του (ειδικά την Μεταμόρφωση), υπάρχουν ομοφυλοφιλικές νύξεις.
Μα είπα "από τους τελευταίους"! (επειδή δεν ήμουνα σίγουρη και δεν ήθελα να φανώ άσχετη χεχε!)
Επίσης, δε συνδέω τα μαθηματικά με την τεχνολογία γενικά- αλλά ειδικά με την πληροφορική, που στην ουσία είναι ο πρακτικός κλάδος των μαθηματικών: εφαρμοσμένη Λογική. Σχετικά με τη λειτουργία των υπολογιστών χωρίς την θεωρία, η πρακτική θα ήταν αδύνατη, γιατί για να είναι προγραμματίσιμος ένας υπολογιστής η λειτουργία του πρέπει να είναι προβλέψιμη και να περιγράφεται, και στις δύο περιπτώσεις με μαθηματικούς όρους και σε αυστηρά τυπική γλώσσα. Φέτος ας πούμε στα μαθηματικά μας η μισή χρονιά πήγε στη μελέτη τυπικών προδιαγραφών προγράμματος (formal specification) και την απόδειξη ορθότητας προγράμματος (program correctness)- σε εντελώς θεωρητικό επίπεδο, χωρίς τη χρήση υπολογιστών καθόλου (δε θα σου πώ οτι μ' άρεσε κιόλας!). Άλλωστε, οι πρώτοι (σύγχρονοι) υπολογιστές περιγράφηκαν πρώτα ως θεωρητικές κατασκευές (από τον Τιούρινγκ, άλλοι λένε τον Φον Νόυμαν) και μετά πραγματοποιήθηκαν ως μηχανικές κατασκευές.
Καλά, ξέρω οτι για τους θεωρητικούς η πρακτική είναι μπας-κλας... :) Αλλά σκέψου το έτσι: η πληροφορική είναι η θεωρία κι η τεχνολογία των υπολογιστών είναι η πειραματική απόδειξη.
Loipon, xairomai polu pou to les gia to Kafka, giati to exw skeftei ki egw. Apla isws polles fores erminevoume ta erga texnis mesa apo tis dikes mas empeiries.
Πάντως γι' αυτό που λέτε για το οτι η μεγαλοφυϊα πάει με την ομοφυλοφιλία, ή ανάποδα, δεν μπορώ να συμφωνήσω. Έχω την εντύπωση οτι αυτό που συμβαίνει είναι οτι μας εκπλήσσει (ναι, κι εμάς ακόμη) να είναι ένας μεγαλοφυής άνθρωπος ομοφυλόφιλος και μας κάνει περισσότερη εντύπωση απ' το να μην είναι.
Α, σε σχέση με τη θεωρία εναντίον πράξης- το ξέρεις τ' ανέκδοτο; Είναι λέει ένας μηχανικός κι ένας μαθηματικός στην κόλαση και τους ξεναγεί ένας δαίμονας για να διαλέξουν μαρτύριο. Σ' ένα δωμάτιο είναι μια γκόμενα και είναι ελεύθεροι να την πηδήξουν, αν την πιάσουν. Το θέμα είναι οτι κάθε φορά, μπορούν να κινηθούν μόνο κατά το μισό της απόστασης από αυτήν.
Τ' ακούει αυτό ο μαθηματικός, λέει "Μπα, άσε". "Γιατί;" του λέει ο μηχανικός, "προτιμάς το λάκκο με τις φλόγες που είδαμε πριν;" "Όχι" λέει ο μαθηματικός, "αλλά έτσι που είναι στημένο το παιχνίδι, δε θα την πιάσεις ποτέ. Έστω οτι ξεκινάς στα πέντε μέτρα από αυτήν. Πρώτα θα κινηθείς 2.5 μέτρα, μετά 1.25 μέτρα, μετά 62 εκατοστά, μετά 31 εκατοστά και πάει λέγοντας, η απόστασή σας δεν θα γίνει ποτέ μηδέν!"
Και λέει ο μηχανικός, μετρώντας το χέρι του με το μάτι: "Μωρέ κάτσε να στη φτάσω εγώ στο μισό μέτρο την απόσταση και σου λέω μετά!"
:P
Stassa,
χαχαχά! - ε, όχι και μπας κλας! Χωρίς αυτήν, τώρα μάλλον θα επικοινωνούσαμε με ταχυδρομικό περιστέρι, άντε με ΕΛΤΑ (φρίκη!).
atas8alis,
ναί δεν ξέρω, επειδή ο Κάφκα είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας, και έχω διαβάσει πολλές φορές τα βιβλία του, βρίσκω μεν ότι δυνητικά θα μπορούσε να υπάρξει ερμηνεία, όμως δεν μπορώ να πώ ότι μπορώ να βγάλω αυτό το συμπέρασμα - το βρίσκω κάπως τραβηγμένο. Ποτέ δεν ξέρεις βέβαια - η έρευνα πάντα καλώς γίνεται.
Stassa,
δεν το εννόησα ακριβώς έτσι, φαντάζομαι ούτε κι ο Φιλανδός, ίσως δεν το εξέφρασα καλά. Αυτό που περίπου εννόησα ήταν ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, διακεκριμένα πρόσωπα, που ξεφεύγουν από την νόρμα και που έχουν κάτι πολύ ιδιαίτερο σαν άνθρωποι, που δημιουργούν μια ξεχωριστή αίσθηση. Και συχνά μας δημιουργείται η εικόνα, χωρίς κατ' ανάγκη να γνωρίζουμε κάτι για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, να υποψιαζόμαστε ότι είναι ομοφυλόφιλος. Και αρκετά συχνά δεν πέφτουμε έξω.
Δημοσίευση σχολίου